Yes, een veulen op komst! Maar nu?
Na lang fantaseren, nadenken en brainstormen heb je voor je merrie een geweldige hengst uitgezocht waar mee ze op date mag. Als alles goed gaat en je merrie netjes drachtig is geworden, begint het lange wachten op het veulen pas.
Grote paarden dragen gemiddeld 330 dagen (11 maanden). Minipaarden staan erom bekend dat hun draagtijd korter is. Sommige minipaarden bevallen al rond de 300 dagen van een gezond veulen. Op basis van het gemiddelde zou je uit kunnen gaan van 320 dagen dracht bij minipaarden. Het is verstandig om vanaf 300 dagen je (mini)paard al goed in de gaten te houden zodat je (gedrags-)veranderingen snel opmerkt.
Voorbereidingen; wat heb ik nodig?
Het is natuurlijk super spannend dat je merrie gaat bevallen. Maar wat heb je nou allemaal nodig voor zo’n bevalling?
Aangeraden wordt om van tevoren een checklist te maken met daar op de benodigde spullen. Zet daarnaast deze spullen alvast klaar zodat je niet misgrijpt wanneer je het (met spoed) nodig hebt.
Deze spullen heb je nodig:
- Droge handdoeken;
- Desinfectiemiddel voor je eigen handen;
- Een middel om de navel van het veulen te ontsmetten, bijvoorbeeld jodiumtinctuur of navelspray;
- Ademspray om de ademhaling van het veulen wanneer nodig op gang te helpen;
- Staartbandage;
- Steriele schaar;
- Navelklemmetje;
- Glijmiddel voor als je moet voelen of het veulen goed ligt;
- Telefoonnummers van dienstdoende dierenarts(en);
- Pollepel.
Om je merrie goed in de gaten te houden kun je er voor kiezen om een camera in de stal op te hangen. Zo kun je in alle rust meekijken zonder dat je merrie daar last van heeft.
Een ander handig hulpmiddel is een geboorte alarm. Dit alarm kan op een singel worden geplaatst of onderaan het halster. Wanneer de merrie plat gaat liggen belt het alarm naar je telefoon. Middels de camera kun je direct zien of het vals alarm is – bijvoorbeeld als je merrie plat slaapt – of dat de bevalling inderdaad begonnen is.
Verder kun je de volgende voorbereidingen treffen die bijdragen aan een vlotte bevalling en een gezond veulen:
- Zorg dat de merrie een goede lichamelijke conditie heeft. Dit betekent goed doorvoed en voldoende beweging zodat de spieren op peil blijven;
- Voor extra afweerstoffen in de biest wordt aangeraden je merrie voortijdig nogmaals te enten tegen tetanus en influenza zodat het veulen deze binnenkrijgt met de biest;
- Laat de merrie ruim van te voren wennen aan haar kraamstal/omgeving. Zo kan ze antistoffen aanmaken voor de ruimte waarin ze gaat bevallen. Deze geeft ze tevens aan het veulen mee;
- Bovenstaand punt draagt ook bij aan het feit dat de merrie rustig kan wennen aan haar ‘nieuwe’ omgeving. Zo is ze straks vertrouwd met deze omgeving en kan ze in alle rust bevallen van haar veulen.
Voortekenen
Een van de voortekenen van de bevalling is het vullen van de uier. Dit kan al vanaf een maand van te voren zichtbaar worden. Naar mate de uitgerekende datum nadert, zal de uier van de merrie steeds voller worden.
Is de uier vol, dan begint de merrie te kegelen. Dit betekent dat er kleine druppels melk die opdrogen als kleine harsjes aan de tepel van de uier te zien zullen zijn. Later kan dit overgaan in het door druppelen van de melk. Over het algemeen is dit een teken dat de bevalling niet lang meer op zich zal laten wachten (meestal gebeurt dit binnen 24 uur).
Let op; niet elke merrie gooit haar uier volledig vol of laat alle voortekenen zien. Er zijn ook merries die de uier pas tijdens de bevalling vol laten lopen. De banden van de merrie die over haar billen lopen worden ook slapper wanneer de bevalling nadert. De druk op de staart neemt af en haar billen lijken wel een drilpudding.
Gedrag
Sommige merries bevallen liever alleen en laten weinig tot geen voortekenen zien. Door middel van een camera kan je het gedrag van je merrie als leidraad pakken. Wanneer de bevalling gaat beginnen zie je overduidelijk gedragsveranderingen. De merrie wordt onrustig, gaat zweten, loopt veel met haar staart hoog, mest kleine beetjes achter elkaar in korte tijd, gaat veel in plashouding staan en haar ademhaling gaat omhoog. Niet alle merries laten alle tekenen zien. Sommigen maar en paar, een enkeling helemaal niets.
Binnen of buiten laten bevallen?
Veel mensen kiezen er voor om hun merrie binnen te laten bevallen. Vaak zijn de mogelijkheden om je merrie te observeren in de stal makkelijker dan buiten. Toch hebben beide opties hun voor- en nadelen. Voor beide situaties geldt dat de merrie minstens 2-3 weken van te voren aan haar ‘bevallingsomgeving’ moet wennen om antistoffen aan te kunnen maken voor het veulen.
Voordelen van je paard binnen laten bevallen:
- Je kunt je merrie beter observeren;
- De merrie kan niet zo maar weglopen wanneer ze hulp nodig heeft;
- Binnen is het warm en droog (afhankelijk van wanneer de merrie bevalt is dit een voordeel ten opzichte van buiten);
- Er is mogelijkheid tot het ophangen van een camera;
- Wanneer nodig kan er worden gezorgd voor voldoende licht;
- Er is mogelijkheid tot het pakken van (warm) water;
- De omgeving is rustig voor de merrie.
Nadelen van binnen bevallen:
- Een stal biedt beperkte ruimte waardoor het mogelijk is dat de merrie tegen stal wand gaat liggen;
- Minder hygiënisch (mits weiland goed onderhouden is);
- Stoffig.
Voordelen van je paard buiten laten bevallen:
- Sommige merries voelen zich fijner binnen hun kudde;
- Hygiënischer (mits het weiland goed onderhouden en geen modderboel is);
- Meer bewegingsvrijheid;
- Merrie kan niet tegen de stal wand aan gaan liggen (of vast komen te zitten);
- Frisse lucht.
Nadelen van buiten bevallen:
- Merrie kan weglopen waardoor eventueel helpen moeilijker wordt;
- Je hebt minder controle mogelijkheden als bijvoorbeeld een camera;
- Het weer kan tegen zitten (denk aan regen);
- Beperkt licht;
- Afrastering moet dusdanig goed zijn dat er geen veulen onderdoor kan. Ook is een goede afrastering van belang om te voorkomen dat merrie per ongeluk onder de omheining door bevalt (veulen aan de ene kant, merrie aan de andere kant).
De keuze van je merrie binnen of buiten laten bevallen kan alleen jij zelf maken. Ga uit van je gevoel. Jij kent je merrie het beste. Doe waar jij je het fijnst bij voelt.
De bevalling
En dan is het eindelijk zo ver. Je merrie is begonnen aan de bevalling van haar lang verwachte veulen. De bevalling is op te delen in 3 fasen:
1. Contractie fase
In deze fase begint de baarmoeder langzaam met samentrekken. Hierdoor wordt het veulen gestimuleerd om te draaien naar de positie om eruit te komen. Het veulen zal zich draaien met zijn voorbenen naar de uitgang en zijn hoofd/neus ertussenin. De bewegingen van het veulen stimuleren de baarmoederhals tot ontsluiting zodat er ruimte ontstaat voor het veulen om eruit te kunnen.
2. Uitdrijvingsfase
Als eerste komt er een waterzak door het geboortekanaal de vagina van de merrie in. Deze zal door de druk als eerst knappen maar heeft dan al gezorgd voor wat extra oprekking voor het veulen. Meestal als de waterzak geknapt is en de benen en het hoofd van het veulen in het geboorte kanaal komen, zal de merrie willen gaan liggen. Meestal op de zij met het hoofd plat op de grond om goed te kunnen persen.
Let op: Niet alle merries bevallen liggend. Sommigen zullen willen blijven staan. Zodra de merrie is gaan liggen zal ze heftiger beginnen met persen. Veelal wordt het veulen dan binnen 15 tot 20 minuten geboren.
Mogelijke verkeerde liggingen van het veulen
Let op: De volgende tips kunnen je helpen tijdens een bevalling wanneer het veulen in de verkeerd positie ligt. Wij raden ten alle tijden aan de dierenarts te bellen in geval van nood. Je kunt uiteindelijk wanneer je het niet vertrouwt beter één keer teveel bellen dan één keer te weinig.
- Het veulen ligt verkeerd. Er komt maar 1 beentje en het neusje. Met wat glijmiddel op je hand/arm kun je in de merrie zoeken naar het andere beentje om deze vervolgens voorzichtig erbij naar voren te halen. Wanneer dit lukt zal de merrie zelf in staat zijn het veulen eruit te persen. Dit is niet mogelijk met een teruggeslagen beentje.
- Wanneer er wel twee beentjes komen maar geen hoofdje of neusje is het noodzaak zo snel mogelijk het hoofdje in de juiste positie te krijgen tussen de voorbenen. Vaak ligt deze terug naar achteren geslagen. Het is moeilijk om zelf het hoofdje te vinden en terug te halen maar niet onmogelijk. Belangrijk is om snel te handelen of snel de dierenarts te laten handelen, maar blijf ten alle tijden rustig voor je merrie. Zij vertrouwt op jou en neemt je gedrag waar. De dierenarts bellen in geval van nood is altijd verstandig.
Red bag bevalling
Bij grote paarden komt een red bag bevalling weinig voor. Bij minipaarden daarentegen helaas erg vaak. Bij een red bag bevalling komt niet eerst de witte pootjesblaas met het veulen naar buiten maar de placenta als een grote rode ballon. Gebeurt dit, dan is het noodzaak om enorm snel te handelen gezien het veulen door het loslaten van de placenta geen lucht meer krijgt en de merrie het veulen er niet uit kan persen vanwege de grote rode ballon.
Maak de rode zak meteen kapot. Dit gaat over het algemeen moeilijk aangezien hij vreselijk glad en stug is. Vandaar de pollepel op de checklist. Met de achterkant van de pollepel kun je de rode ballon gemakkelijk kapot maken. Kijk meteen of daar achter de witte pootjesblaas met de beentjes en hoofdje van het veulen zit. Als je vastgesteld hebt dat het veulen goed ligt probeer dan aan de beentjes het veulen voorzichtig uit de merrie te trekken. Let op: Forceer dit niet. Je hebt haast maar wees voorzichtig met trekken.
Het beste is natuurlijk om de dierenarts te bellen, maar bij een red bag bevalling is daar vaak te weinig tijd voor. Vanaf het loslaten van de placenta (de grote rode ballon) heb je wel geteld 3 tot 5 minuten voor het veulen in gevaar komt in verband met zuurstof gebrek. We hopen natuurlijk dat niemand dit ooit mee hoeft te maken maar raden ten zeerste aan eens te Googlen op filmpjes van een red bag bevalling zodat je weet wat je kunt verwachten en hoe je in deze situatie het beste kunt handelen.
De nageboorte
Wanneer het veulen geboren is begint de laatste fase. De nageboorte komt uit de baarmoeder. Gewoonlijk komt de nageboorte binnen een uur. Is de nageboorte er na 3 uur nog niet dan is het noodzaak de dierenarts te bellen. Wanneer de nageboorte niet volledig uit de merrie komt kan de merrie hier erg ziek van worden. Trek nooit zelf aan de nageboorte want dit kan voor bloedingen zorgen. Controleer te allen tijden of de nageboorte compleet is en of er geen restje in de merrie is blijven zitten.
Nazorg
Daar is de kleine spruit dan eindelijk! Wat een mooi klein wondertje. Het is belangrijk om de navel van je veulentje te ontsmetten met jodiumtinctuur of navelspray. Dit om infecties te voorkomen. Als de navelstreng niet geknapt is, kun je deze zelf doorknippen met behulp van een steriele schaar. Knip de navelstrek door op ongeveer 10cm lente vanaf de buik.
Bind voor je knipt de navelstreng vlakbij de buik van je veulentje af met behulp van een navelklemmetje. Deze zal er naar verloop van tijd afvallen of je kunt hem er zelf afhalen wanneer alles geheeld is.
Mocht het veulen lastig op gang komen qua ademhaling, dan kun je hem of haar helpen met wat ademspray. Dit schoont de luchtwegen op en stimuleert het veulen goed te gaan ademen.
Je merrie zal het veulen schoonlikken. Dit schept direct een mooie band schept. Ook hoor je wellicht kleine hinnikjes van moeder en kind.
Opstaan
Binnen 20 minuten na de bevalling zal het veulen proberen op te staan. Dit zal wiebelig en wat klungelig gaan. Als het veulen na een uur nog niet zelfstandig is gaan staan kun je best even helpen. Dat scheelt het veulen een hoop energie die hij nog nodig heeft voor de zoektocht naar het uier van de merrie en het drinken van de eerste biest.
Drinken
Binnen 3 uur na de geboorte moet het veulen gedronken hebben. Door te drinken krijgt het veulen voldoende biest binnen met belangrijke stoffen om op te starten. Drinkt het veulen niet binnen 3 uur (met of zonder hulp), dan is het verstandig de merrie haar biest in een flesje te melken en het veulen met de fles de biest te laten drinken. Wanneer het veulen te weinig of geen biest binnenkrijgt kan het zelf geen antistoffen aan maken. Hierdoor loopt het veulen de kans sneller ziek en zwak te worden. Bel daarom in dat geval meteen de dierenarts.
Darmpek
Binnen 24 uur zal het veulentje voor de eerste keer gepoept moeten hebben. Dan komt de darmpek eruit. Een kleverige homp wat er uit geperst moet worden. Wanneer deze niet binnen 24 uur eruit komt (vaak al eerder in normale gevallen) bel dan even de dierenarts voor een klysma om de boel op gang te helpen.
Altijd op de hoogte blijven van actuele acties, nieuwe producten, interessante weetjes en mooie foto's? Like de MHS Ruitersport Facebook pagina en/of volg het MHS Ruitersport Instagram account.